سفرنامه حاج سیاح

“سفرنامه حاج سیاح” اثری است که به اهتمام “علی دهباشی” گردآوری و تدوین شده و یکی از بهترین نمونه های سفرنامه از جهت نگارش و محتوا در دویست سال اخیر به حساب می آید. نویسنده ی این سفرنامه که “محمدعلی سیاح” نام دارد، دو دهه از زندگی خود را در خارج از ایران سپری کرد. شوق و انگیزه ی سفر برای دانستن چیزهای بیشتر و آشنایی بهتر با جهان، چنان در جان “محمدعلی سیاح” ریشه دوانده بود که در جایی عنوان می کند با فکر ساکن شدن در یک جا، به این اندیشید که آیا می خواهد زندگی اش را در سکون سپری کرده و هرگز از جاها و چیزهای دیگر با خبر نشود؟ اما انگیزه ی دیگر او برای سفر، گریز از تمام قواعد و باورهایی است که با ماندن در شهر خود به او القا می شد و به این ترتیب، سفر برای او گریزی از شرایط موجود بود.
او در طول سفر به نقاط گوناگونی سر می زند و “سفرنامه حاج سیاح”، شرح سفرهای او به شهرهای مخلتف بلغارستان، ترکیه، مجارستان، اتریش، فرانسه، انگلیس، یونان، سوییس، روسیه و چندین کشور دیگر را در بردارد. باید توجه داشت که در زمانه ی حاج “محمدعلی سیاح”، سفر به راحتی و دلپذیری امروز نبود؛ اما شوق و انگیزه ی درونی وی، او را واداشت که این سختی ها را به جان بخرد و به پشتوانه ی هوش سرشاری که داشت، با یادگیری زبان های مختلف و برقراری ارتباط با دیگر افراد، سفر خود را غنی از تجربیات خواندنی و خوشایندی سازد. وی در هر شهر با افراد سرشناسی ملاقات می کند و با شرح مراجعه به بناهای باستانی، مذهبی، کتابخانه، موزه و سایر نقاط فرهنگی، تجربه ی دلپسندی را از مطالعه ی این سفرنامه برای خواننده مهیا می کند.