امپراتور و جلیلی

ایبسن در این آثار بیش از هر چیز به آرمان های بشری پرداخته است؛ آرمان هایی که خدا می آفرینند به او صفات و خصال می بخشند ، پسندها و ناپسندهایش را تعیین و درجه بندی می کنند و بر مسند حاکمیت اش می نشانند تا مسیر زندگی و سرنوشت آدمی را رقم بزنند. اما واقعیت ، یا دقیق تر بگوییم ، طبیعت آدمی، نیز بیکار نمی نشیند . به مجردی که آرمان آدمی شکل گرفت، طبیعت او دست به کار می شود و درون آن را چون موریانه می خورد تا از آن فقط پوسته ی بی محتوایی بر جا بماند .