بربریت واقعا موجود

چهل و پنجمین مجلد دفترهای سوسیالیستی، به این مسئله می پردازد که آیا سوسیالیست های درگیر در بیش از یک قرن گذشته و تا بعدها اگر احتمالا سرمایه داری به بقای آن فرصت می داد خصلت خشونت فزاینده دارند؟ وقتی رزا لوکزامبورگ در 1916 جملة معروف انگلس را بازگو می کرد که «جامعة سرمایه داری» با یک دو راهی روبه رو است: «یا به سمت سوسیالیسم برود یا به بربریت بازگردد»، می پرسید که «بازگشت به بربریت» در مرحلة فعلی تمدن اروپایی چه معنا می دهد؟ همة ما این حرف ها را خوانده و بی اندیشه تکرار کرده ایم بی آن که به جدی بودن وحشتناک آن توجه کنیم. در زمان حاضر نگاهی به پیرامونمان نشان می دهد که بازگشت به بربریت در جامعة بورژوازی یعنی چه. همین جنگ جهانی، یعنی بازگشت به بربریت. با توجه به گستره و شدت خشونت امروزین، حتی در نبود جنگ جهانی و دو دهه پس از پایان سوسیالیسم واقعا موجود، دشوار بتوان احساس نکرد که ما در عصر دیگری از بربریت به سر می بریم.