از اینه تا خشت

قرار گرفتن عدد 100 برابر هر نامی، آدمی را فکری یک قرن حیات و تاریخ می‌کند، برابر نامی با طنینی چنان که حکایت از سده‌ای سراسر کنشگری و زیست روشنفکرانه‌ی پیوسته و پایان‌ناپذیر است، مسئله را شکل و فرم دیگری می‌دهد؛ صد سالگی ابراهیم گلستان از همین‌رو واجد اهمیتی‌ست که ما را در پایان یک قرن زندگی، مجبور می‌کند به لایه‌های مختلف زندگی و زمانه‌ی روشنفکر رجوع کرده و چگونگی گلستان‌شدن و بودن را واکاوی کنیم. روشنفکری که می‌توان گفت تقریبا هیچ کار روشنفکرانه‌ای نبوده که او در کمال به انجام نرسانده باشد، از نوشتن داستان و مقاله و ترجمه تا عکاسی و فیلمسازی، مستند و داستانی و… . صد سال زندگی او، با بیش از هشت دهه کار فکری مستمر، یکی از بهترین نمونه‌ها برای فهم چندوچون انگاره‌ی روشنفکری ایرانی در قرن 1300 خورشیدی‌ست و کتاب «از آینه تا خشت: 100 سال زندگی ابراهیم گلستان» سعی کرده زندگی‌نگاره‌ای مدون و مستند باشد پیرامون یکی از یگانه‌ترین انسان‌های تاریخ ایران. «محمدرضا رهبریان در این کتاب از زادگاه و خانواده‌ی گلستان آغاز کرده و بخش‌های گوناگون زندگی او از کودکی در شیراز، تحصیل، فعالیت سیاسی، روزنامه‌نگاری، ادبیات، سینما و … رو زیر نظر گرفته و در کنار همه‌ی اینها، به خانواده، عقاید و آدم‌های مهم زندگی‌اش پرداخته و در مجموع توانسته تصویری روشن و قابل اتکا از مردی ارائه دهد که هرکاری کرده و هر بالاپایینی در زندگی‌اش داشته، هیچ‌گاه از روشنفکری و کار روشنفکرانه درمعنای زیست خلاق و متعهد به حقیقت، دست برنداشته است.